Rudziska Pasymskie / Waldheim
W latach trzydziestych XX w. Pasym był jednym z najważniejszych ośrodków sportowych w Prusach Wschodnich. O roli sportu w Pasymiu świadczy to, że jedna z berlińskich ulic prowadzących do stadionu olimpijskiego, wybudowanego na olimpiadę, która odbyła się 1936 r., nosi od 1935 r. nazwę “Passenheimer Straße”. W Pasymiu z inicjatywy burmistrza Paula Bartscha i dzięki zaangażowaniu nauczyciela wychowania fizycznego Kurta Oldena planowano stworzyć znany w całych Niemczech ośrodek sportów letnich i zimowych. Ambitne plany przerwała w 1935 r. śmierć burmistrza. Udało się jednak wiele zrealizować. Utworzono kluby: piłkarski, wioślarski, pływacki. Jednak szczególny nacisk położono na rozwój sportów zimowych, których centrum stały się Rudziska Pasymskie. Historia narciarstwa nizinnego zaczęła się w Niemczech od Pasymia, który do rozwoju tego sportu posiadał bardzo dobre warunki: pagórkowaty teren i dosyć surowy klimat. W Pasymiu założono oczywiście klub narciarski, którego członkowie brali udział nawet w zawodach o ponadregionalnym charakterze.
Rudziska Pasymskie istniały już w 1800 r. Nosiły wówczas nazwę Budziska i zamieszkiwane były przez dwóch dzierżawców dziedzicznych. Miasto Pasym było właścicielem liczącego 750 ha (2800 morgów) lasu miejskiego, który przynosił mu spory dochód. Z czasem, dzięki zapobiegliwości burmistrza Bartscha, postanowiono wykorzystać urokliwe położenie tego terenu i w 1927 r. nad jeziorem Kalwa wzniesiono pensjonat oraz stworzono bogatą infrastrukturę turystyczno-sportową. W 1928 r. Rudziska połączono z Pasymiem szosą. Zbudowano przystań. W tym czasie dotychczasową nazwę Rudzisken zmieniono na Waldheim. Dzierżawcą pensjonatu był Fritz Neumann. Z zachowanych zdjęć widać, że w pensjonacie goszczono często przybywających do Pasymia oficjeli. Odbywały się tu też zebrania różnych stowarzyszeń. Przy pensjonacie znajdowała się fontanna, która była jednocześnie pomnikiem plebiscytowym. Umieszczono na niej inskrypcję: “DIES LAND BLEIBT DEUTSCH” (“Ten kraj pozostanie niemiecki”).
Już w latach 20. próbowano w Rudziskach skakać na nartach na prowizorycznie przygotowanej skoczni. Okazała się ona jednak niewystarczająca i w 1932 r wybudowano nowoczesny obiekt, wzorowany na alpejskiej skoczni w Bauer. Skocznia nosiła nazwę: “Tannenberg”. Zbudowali ją żołnierze ze szczycieńskiej jednostki przy pomocy pionierów z Królewca pod kierunkiem sierżanta Williego Küssnera. Punkt krytyczny skoczni wynosił 30 m. W trakcie uroczystego otwarcia skoczni uczestniczyli skoczkowie z całej prowincji. Gwiazdą w trakcie otwarcia był słynny skoczek Hering ze Śląska.
Odbyły się tu zawody północno-wschodniego obszaru Niemiec w biegach narciarskich. W biegu wzięło udział ponad 100 uczestników, również spoza obszaru Prus Wschodnich. Przy okazji tych zawodów odbył się także konkurs skoków, w trakcie którego mieszkaniec Pasymia Fritz Gajewski oddał skok o długości 16,4 metra. Wcześniej tylko nielicznym, dorosłym skoczkom udawało się nieznacznie przekroczyć tę odległość. Niestety nie znamy daty tej imprezy. W trakcie innych zawodów, które odbyły się w Rudziskach, skoczek z Królewca, niejaki Klagges, oddał skok o długości 27 m. Wiadomo, że z zimowej, pasymskiej infrastruktury sportowej korzystali mieszkańcy Szczytna i Olsztyna. Częstymi gośćmi byli tu również studenci królewieckiego uniwersytetu. Turystów przyjeżdżających zimą do Pasymia pociągiem przywożono autobusami do Rudzisk. Miasto posiadało dwa autobusy, które kursowały z dworca do Rudzisk wahadłowo. W sezonie pomiędzy Rudziskami, Pasymiem i stacją kolejową kursowały dwie łodzie motorowe. Miasto wydało nawet folder promujący Pasym jako ośrodek sportów zimowych. W trakcie wojny w Rudziskach kwaterował Wehrmacht.
Od 5 grudnia 1945 r. funkcjonował w Rudziskach przez kilka lat założony i prowadzony przez Karola Małłka Mazurski Uniwersytet Ludowy, którego celem była repolonizacja młodzieży mazurskiej.
autor tekstu: Witold Olbryś
Bibliografia:
Olbryś Witold, Rudziska Pasymskie, Kurek Mazurski, nr 20, 23.05.2019, s. 18-19.
Olbryś Witold, Mazurski Uniwersytet Ludowy, cz. 1, Kurek Mazurski, nr 22, 6.06.2019, s. 18.
Olbryś Witold, Mazurski Uniwersytet Ludowy, cz. 2, Kurek Mazurski, nr 23, 13.06.2019, s. 18.
Olbryś Witold, Mazurski Uniwersytet Ludowy, cz. 3, Kurek Mazurski, nr 24, 20.06.2019, s. 18.
Olbryś Witold, Mazurski Uniwersytet Ludowy, cz. 4, Kurek Mazurski, nr 26, 27.06.2019, s. 18.
